Petrokimya sektöründe arz fazlası ve küresel ekonomide yavaşlamadan kaynaklanan talep daralması ikinci çeyrekte de devam etti.
Petkim, Petrokimya sektörünün yaşadığı avantajları, dezavantajları yayımladı.
2024 yılının 6. ayı itibariyle yayımlanan raporda sektörün küresel düzeydeki sıkıntılarına da değinildi.
Petrokimya sektöründe marjlar daraldı.
Petrokimya sektöründe arz fazlası ve küresel ekonomide yavaşlamadan kaynaklanan talep daralması ikinci çeyrekte de devam etti. İkinci çeyrekte, petrol fiyatlarının 90 $/varile tırmanmasıyla enerji fiyatlarındaki artış ürün fiyatlarındaki artışın üzerinde seyretti. Bu nedenle petrokimya sektöründe marjlar daraldı.
İkinci çeyrekte yaşanan küresel krizlere de değinilen raporda;
İkinci çeyrekte jeopolitik tansiyon biraz daha yükseldi. Rusya-Ukrayna Savaşı doğu batı arasında, İsrail-Filistin Çatışması Orta Doğu’da gerilimi tırmandırdı. Kızıldeniz’deki kriz devam ederken, Hürmüz boğazında kuraklık nedeniyle ticari gemilerin geçişinin sınırlanması; bir yandan konteyner ve navlun maliyetlerini artırırken, diğer yandan Ortadoğu ve Asya’dan Avrupa’ya petrokimyasal ürün ihracatını sınırladı. Böylece bölgeler arasında fiyat farkları açıldı. Avrupa en yüksek fiyatlı bölge olarak Türkiye’nin fiyat performansına önemli katkı sağladı.
Dünya konjöktründe yaşanan jeopilitik gerginlikler de sektörün gerilemesine sebep oldu.
Jeopolitik gerginliklerin tırmanmasıyla petrol fiyatları Nisan ayında 95 $/varil düzeyine dayandı. Petrol fiyatlarının artmasında; Yaz sürüş sezonuna girilmesi, Rusya’da üretimin düşmesi, OPEC+ koalisyonun üretim kısıtlamalarının devam etmesi etkili oldu. Nisan ayında artan petrol fiyatları, OPEC+ koalisyonunun yıl sonuna doğru kesintileri kademeli olarak azaltacağı bilgisi, Mayıs ayında jeopolitik gerginliklerin hafiflemesi ve zayıf küresel talep nedenleriyle ikinci çeyrek sonunda 80 $/varil düzeyine geriledi.
Petrokimya sektöründeki önemli sorunlardan biri de nafta fiyatlarıydı. Nafta kelimesi sözlükte; “petrolün 100 ile 250 santigrat derece arasında damıtılmasından elde edilen, benzinle gazyağı arasında bir ürün” olarak açıklanıyor.
Artan petrol fiyatlarına paralel olarak nafta fiyatları Nisan ayında zirve yaptı. Sürüş sezonun başlaması nedeniyle benzin havuzuna giden nafta miktarının artması da fiyatları destekledi. CIF NWE nafta fiyatları yılın en yüksek fiyat düzeyi olan 650 $/ton düzeyine kadar yükseldi. Mayıs ayında yeniden düşüşe geçen nafta fiyatları ikinci çeyrek sonunda 590 $/tona kadar geriledi.
Nafta fiyatlarının artmasında petrol fiyatları yanında Avrupa’da kraker kapasite kullanım oranlarının yükselmesi ve Rusya'nın rafineri ve ihracat altyapısına yönelik askeri saldırılar da etkili oldu. Doğal gaz piyasaları birinci çeyrek boyunca daha dengeli bir seyir izledi. Bu gelişmelerin sonucunda propan naftaya göre avantajlı konuma geldi. Yaz aylarının başlamasıyla propan ve bütanın ısıtmada kullanımının azalmasıyla fiyatları geriledi. İkinci çeyrek başında 540 $/ton olan CIF NWE bütan fiyatları ikinci çeyrek sonunda 420 $/tona kadar düştü. Bu nedenle ikinci çeyrekte bütanın petrokimyada girdi olarak kullanımı naftaya göre avantajlı hale geldi.
İkinci çeyrek başındaki girdi maliyetlerindeki artış, lojistik sorunlarla karlılıkta düşüşlere neden oldu.
İkinci çeyreğin başında girdi maliyetlerindeki artış ve lojistik sorunlarla artan monomer fiyatları Mayıs ayından itibaren düşüş sürecine girdi. İkinci çeyrek boyunca CIF MED etilen fiyatları 125 $/ton, FD NWE propilen fiyatları 140 $/ton düştü. Nafta fiyatları artarken, monomer fiyatlarının düşmesiyle ikinci çeyrek başında 200 $/ton olan etilen nafta spread’i ikinci çeyrek sonunda 120 $/tona kadar düştü. Tarihi düşük seviyeleri gören etilen nafta spread’indeki bu düşüş marjlara da olumsuz yansıdı. Birçok petrokimya şirketi ikinci çeyrekte zarar ya da karlarında önemli düşüşler açıkladı.
Petkim tarafından yayımlanan raporun devamında daralmalar, sınırlandırmalar, kredibilite, küresel talepler gibi konular işlendi.
Elyaf hammaddelerinden ACN Kızıldeniz krizi ve arz kesintileriyle ikinci çeyrek boyunca keskin bir şekilde yükseldi. ABD’de kasırga nedeniyle üretim kesintileri; propilen ve ACN fiyatlarının yükselmesine yol açtı. Avrupa’da fiyatlar 1200 $/ton seviyesinden 1400 $/ton seviyelerine tırmandı. Artan fiyatlarla birlikte ACN spread’i hızlı bir şekilde artarak 800 $/tona kadar yükseldi. İkinci çeyrekte Asya’da yükselen MEG fiyatları diğer bölgelere de yansıdı. Yaz sezonunda PET talebi beklenin altında kaldı. Bu nedenle PTA fiyatlarında sınırlı bir artış görüldü.
İkinci çeyrek başında zirve yapan aromatik ürün fiyatları dönem boyunca yatay seyretti veya yumuşadı. Aromatik ürün fiyatlarının gerilemesinde petrol fiyatlarındaki oynaklık, yaz sürüş sezonunda benzin havuzuna blending talebinin beklenenden az olması ve türev piyasalardaki zayıf talep etkili oldu. Girdi fiyatları artarken, ürün fiyatlarının gevşemesi aromatiklerde spread’lerin daralmasına neden oldu.
Polimer fiyatları ikinci çeyrekte ürün bazında farklı bir gelişme gösterdi. Polietilen türleri özellikle AYPE ürünü fiyatları daha güçlü seyrederken, PP ve PVC fiyatları yatay veya yumuşama eğilimi gösterdi. Yurt içinde polimer piyasasında daralma daha fazla hissedilmeye başlandı. Yüksek faiz oranı kredi maliyetini artırırken, TCMB’nin kredi genişlemesini sınırlayan önlemler alması krediye erişimi daha da zorlaştırdı. Sektörde bazı ödeme sorunları yaşanması işlem hacminin daralmasına neden oldu.
Küresel düzeyde talep daralması devam ediyor. Sektördeki arz fazlasının, planlı ve plansız duruşlarla bir miktar dengelense de, fiyatlar üzerindeki baskısı devam ediyor. Yaz sezonunda sürüş sezonun ve tatilin başlaması piyasaya bir miktar hareket getirdi. Ancak, ekonomideki hareketlilik geçmiş yıllarla kıyaslandığında beklenin çok altında kaldı.
Türkiye’de uygulanan dezenflasyon politikasının etkileri daha fazla görülmeye başladı. Yurt içi piyasada durgunluk derinleşerek devam ediyor. İhracata yönelik üretim yapan işleyiciler de döviz kurunun baskılanmasından yakınıyor. Bu olumsuz gelişmelere karşın, tedarik zincirindeki sıkıntıların devam etmesi, Avrupa’da fiyatların diğer bölgelere göre daha yüksek olması, tüccarların ithalatta fiyat ve teslim tarihi riski nedeniyle yavaş davranmaları Petkim’e önemli avantajlar sağlamaktadır.
---
Kaynak: Petkim, Ara Dönem Faaliyet Raporu.